Hram Svetog Đorđa i mauzolej dinastije Karađorđević podignut je na vrhu brda Oplenac. Krš uzvišenja, bio je prošaran krivim stablima jedne vrste hrasta koja su zbog nepravilnog, račvastog oblika meštani koristili za oplen - drvene delove na seljačkim kolima. Tako je uzvišenje i dobilo ime Oplenac.
Topola ima izvanredan geografski položaj. Smeštena je na padinama i podnožju Oplenca, na ukrštanju Beogradskog, Kragujevačkog Rudničkog i Šabačkog druma.
Stari naziv Topole bio je Kamenica, po rečici koja protiče uz obod današnjeg grada.
Topola je uzlet doživela tokom Prvog srpskog ustanka. Vođa srpske revolucije 1804. godine Karađorđe Petrović, rođen u obližnjem selu Viševcu, nastanio se uoči ustanka u neposrednoj blizini varoši, u zaseoku Krćevac.
Postavši veliki vožd,Karađorđe je od Topole napravio svoju prestonicu.
U utvrđenom gradu nalazili su se porodični i gostinski konak i crkva Presvete Bogorodice - Karađorđeva crkva. Zvonik crkve bio je smešten u jugoistočnoj kuli tvrđave, a njena tri zvona izlivena u topolovinici u Donjem gradu Beogradske tvrđave bila su prva zvona koja su se oglasila u slobodnoj Srbiji.
Slomom Prvog srpskog ustanka i povratkom turske vojske, srušen je i zapaljen Karađorđev grad. Usponom kneza Miloša i smaknućem Karađorđa, Topola je, razumljivo, izgubila svoj prvobitni značaj.
Novi blistavi trenutak kraj doživljava usponom Karađorđevog sina kneza Aleksandra, koji je obnovio očeve vinograde i voćnjake. Obnavljanjem očeve zadužbine, privukao je bogatije i viđenije ljude iz kraja, pa se Topola ubrzo razvila u lepu varošicu.
Posle pogibije kneza Mihaila, Namesništvo je Karađorđev grad kao državno vlasništvo stavilo na licitaciju. Topolci i narod okolnih sela uspeli su da, otkupe Karađorđevu crkvu za svoju crkvenu opštinu. Zapušteni ostaci Karađorđevog grada su, međutim, 1877. godine, sravnjeni sa zemljom.
Dolaskom Kralja Patrea Prvog na vlast, 1903. godine, Topola beleži novi period procvata. Pošto je Kralj svoju otadžbinu napustio kao dete i u izgnanstvu proveo četrdeset pet godina, razumljiva je jačina nostalgije. Kralj Petar se ubrzo u potpunosti posvetio ispunjenju amaneta svojih roditelja da se u Topoli izgradi veliki hram u kome bi se sahranjivali svi Karađorđevići. Nadvišeni brežuljak Oplenca bio je kao stvoren za ostvarivanje životnog sna. Sagrađen je OPLENAC.
Već 1. decembra 1903. godine raspisan je veliki nacionalni konkurs za izgradnju crkve i grobnice vladara sa svim odlikama svečanosti ovakve složene namene i izrišičitim zahtevom da to mora biti monumentalni hram u srpsko-vizantijskom stilu.
Među 18 ponuđenih rešenja, prvu nagradu odneo rad Nikole Nestorovića, znamenitog graditelja i profesora Univerziteta. U međuvremenu, uprkos nesuglasicama i javnoj polemici, u prisustvu visokih zvanica 27. septembra 1907. godine položen je kamen temeljac, uzidana ktitorska povelja i obavljeno osvećenje temelja budućeg hrama Svetog Đorđa na Oplencu.
Kralj nije bio zadovoljan ponuđenim rešenjima prvog konkursa, i nekoliko godina kasnije 1909. raspisan novi konkurs. Prvu nagradu odneo je projekat mladog arhitekte Koste J. Jovanovića. Ubrzo je prema njegovim planovima 1. maja 1910. godine započeta izgradnja kraljevskog mauzoleja.
Po povratku u oslobođenu otadžbinu i istorijskom stvaranju državne zajednice – Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Kralj Petar nije dočekao da vidi svoju zadužbinu konačno završenu. Umro je 16. avgusta 1921. godine, a njegov naslednik, Kralj Aleksandar I Karađorđević, lično se starao o njenom završetku. Osmog septembra 1930. u prisustvu Kralja, članova kraljevske porodice i gostiju patrijarh Varnava je osvetio crkvu, a zatim su Karađorđevi posmrtni ostaci svečano preneti iz stare u Topoli u mauzolej dinastije.
U kripti se nalazi 39 grobnica sa nadgorbnim pločama od dečanskog oniksa. U kripti je sahranjeno 20 članova dinastije od kojih su još dva vladara – Knez Aleksandar i Kralj Aleksandar I
Zbog svojih izuzetnih vrednosti, hram Svetog Đorđa u Topoli je proglašen za spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Izvor: oplenac.rs
